©2008, 2009 Alle rechten voorbehouden
Stadswandelingen & Geschiedenis
InZicht
zwolle
Joan van der Capellen.
Joan Derk van der Capellen werd geboren in 1741 te Tiel als enige zoon van een kapitein in het staatse leger.
Na de Latijnse school (gymnasium) te 's-
Hij wilde daarom Statenlid worden.
Omdat Van der Capellen niet voldeed aan de voorwaarden om te worden toegelaten deed hij een beroep op prins Willem V.
De stadhouder steunde hem aanvankelijk.
Later zou hij ontdekken dat Van der Capellen zijn grootste tegenstander was.
Joan Derk van der Capellen tot den Pol
Als kersvers Statenlid nam Van der Capellen een flink aantal minder populaire standpunten in.
Zijn duidelijke mening en zijn felle betogen brachten hem in een ongemakkelijke positie tegenover zijn collega Statenleden.
Zo was hij tegen de uitlening van de Schotse Brigade aan de Engelsen.
Die wilden de brigade gebruiken om Engelse troepen vrij te maken voor het inzetten tegen de Amerikaanse opstandelingen.
Doordat hij dit verzoek van de Engelsen in de openbaarheid bracht zorgde hij voor
een groeiende anti-
Na meer van dit soort aanvaringen werd hem de toegang tot de vergadering ontzegd.
Zijn politieke ballingschap zou vier jaar duren.
Woonhuis van Joan van der Capellen in Zwolle
Van der Capellen liet in deze tijd zien dat hij geen eendagsvlieg was, maar over een groot doorzettingsvermogen beschikte.
Hij bracht een verzamelwerk uit waarin hij aan het publiek rekenschap aflegde over zijn daden.
In dat werk zaten ook officiële documenten die niet voor publicatie bedoeld waren.
En weer brak hij met de gedragscode van geheimhouding.
Bij het volk was hij inmiddels mateloos populair.
Het bekendste geschrift van Van der Capellen is Aan het Volk van Nederland, het anonieme pamflet uit 1781 waarin de vriendjespolitiek van de regenten en het zwakke beleid van Willem V worden aangeklaagd.
Dit pamflet was de klaroenstoot voor de patriottenbeweging.
Dissidente regenten en ontevreden burgers verbonden zich en gingen ijveren voor politieke hervormingen en meer burgerinvloed.
Van der Capellen werd één van de belangrijkste leiders van de patriotten, zonder dat tijdens zijn leven echter ooit bekend werd dat het anonieme manuscript van zijn hand was.
Pas in 1891, 110 jaar na dato, kon bewezen worden dat Van de Capellen de auteur van het artikel was.
In 1782 lukte het hem weer terug te keren in de Staten van Overijssel.
In datzelfde jaar erkende Nederland, als tweede land, de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten van Amerika.
Van der Capellen organiseerde een inzamelingsactie ter ondersteuning van de Amerikaanse zaak, waarbij het niet onaanzienlijke bedrag van 200.000 gulden ingezameld werd. Van dit bedrag had Van der Capellen zelf 20.000 gulden uit persoonlijke middelen ter beschikking gesteld.
Van der Capellen kon slechts een korte tijd van zijn roem genieten. Op 6 juni 1784 overleed hij plotseling te Zwolle, na een kort ziekbed.
Herinneringsplakkaat van “The Holland Society of New York” in de gevel van het woonhuis
Van der Capellen heeft er mede voor gezorgd dat in Zwolle en omstreken een progressief-
Van der Capellen is vooral relevant omdat hij op een nieuwe manier politiek bedreef. Hij bracht door zijn optreden de politiek dichter bij de burger.
Zaken die normaal geheim waren werden door hem naar buiten gebracht.
Hij ijverde voor de vrijheid van meningsuiting en drukpers.
Hij legde de vinger op de zere plek.
Van der Capellen zorgde er voor dat de politieke discussie weer breed werd gevoerd, dat politiek weer ergens over ging.
Als geen ander slaagde Van der Capellen er in de kloof tussen burger en politiek te overbruggen.
Zijn creativiteit, zijn gevoel voor dramatiek, zijn durf, zijn doorzettingsvermogen en het feit dat hij altijd handig gebruik wist te maken van de publieke opinie hebben andere politici weten te inspireren.
Met name Pim Fortuyn zei door hem geïnspireerd te zijn.
Fortuyn noemde een van zijn geschriften Aan het volk van Nederland als verwijzing naar Van der Capellen.
